Ha Theodor,

dank voor je medeleven en je antwoord op al mijn vragen. Fijn om te horen dat het niet erg is dat mijn kinderen anders in de wereld staan dan ik, en dat het goed zal komen, dat ze er straks net zo over zullen denken als ik. Ik vermoedde dat al, maar het is prettig dat jij dit bevestigt. Jij bent ouder dan ik, en je dochter is ook ouder dan de spruiten van mijn lendenen, zoals mijn vader mij altijd noemde.
    Het valt trouwens wel mee met dat anders denken, eigenlijk betreft het alleen Israël en de Palestijnen. Zij denken dat Israël een genocidale apartheidsstaat is en hebben begrip voor Hamas. Het opkomend antisemitisme vinden ze vooral zielig voor mij, ze zien zichzelf niet als joods - Bibian was geen jodin - en mijn joodszijn vinden ze maar raar. Ik heb nauwelijks joodse vrienden, ga nooit naar de synagoge, vier de joodse feestdagen niet, mijn jongens heb ik niet laten besnijden, dus waar gaat mijn joodszijn nou helemaal over?
    Zelf weet ik het ook niet zo goed. Ik geloof dat ik me vooral joods voel zodra er sprake is van antisemitisme, of als het voortbestaan van Israël in het geding is. Verder ben ik een behoorlijk waardeloze jood. Ronny Naftaniël heeft me al eens ontvriend omdat ik me kritisch over Israël uitliet, maar onlangs heeft hij me toch weer geaccepteerd. Ik vind dat statusverhogend.
    Met mijn ouders heb ik heel veel ruzie gemaakt in de jaren zeventig. Mijn moeder stond onvoorwaardelijk achter Israël, dus was ik voor de Palestijnen, die toen net waren uitgevonden door Yasser Arafat. Om mijn moeder te pesten weigerde ik mijn zakgeld en zei dat ze het maar liever moest overmaken op het gironummer van de P.L.O. Met terugwerkende kracht denk ik dat ik eigenlijk vooral boos op haar was omdat ze kanker had en zou sterven, en op mijn vader omdat hij dat niet kon voorkomen.
    Over kunst hadden we eigenlijk nooit ruzie. De boeken die mijn ouders lazen, las ik ook, de muziek waarnaar zij graag luisterden was ook mijn muziek, ze namen me mee naar toneel, concerten, musea, onze ruzies gingen over andere dingen. Het hielp ook niet mee dat ik nauwelijks naar school ging, steeds bleef zitten en doordeweeks tot diep in de nacht uitging.
    Ik lees je altijd graag, ik vind je een fantastische schrijver. Jouw columns zijn (waren) eindeloos veel beter, literairder, experimenteler en artistieker dan die van willekeurig welke andere columnist, ook je mindere columns zijn altijd de moeite waard. Bij nader inzien is er één andere columnist die ik ook heel goed vind, en dat is Sander Donkers. Hij schrijft weliswaar maar hele korte stukjes, eigenlijk een soort aforismen of miniaturen, maar ik vind ze altijd opmerkelijk, scherp en slim.
    Ik zou mijn kinderen graag je boeken aanraden (ik heb er een heleboel) maar ze lezen niet. Mijn dochter ‘las’ op het Barlaeus gymnasium haar leeslijst per e-book op de koptelefoon en dan op dubbele snelheid. Genet en Céline lees ik ook heel graag. Van Céline zijn recent postuum drie romans verschenen, Oorlog, Londen en De wil van koning Krogold, alledrie zeer de moeite waard. Londen zeker niet minder dan Reis naar het einde van de nacht of Dood op krediet, die ik rond mijn zeventiende las.
    Zit je ook op TikTok? Dan kan ik mijn kinderen daar je werk aanbevelen.
    En natuurlijk ben ik trots op ze. Ze zoeken het maar uit met hun Free Palestine bandjes om hun polsen, ik ben al blij als ze af en toe hun kamers opruimen of eens stofzuigen of de afwas doen. Ik droom er soms van dat ze de deur uit zijn en ik met Sasja kan gaan samenwonen, maar ik vrees dat het er niet meer van gaat komen. De huren zijn te hoog, en ze vinden het wel best om bij mij te wonen.
    Laten we koffie gaan drinken en over kunst praten voor we te oud zijn, of dood.

Klaas