Euthanasie

Toen Bibian alvleesklierkanker bleek te hebben, was de mogelijkheid van euthanasie een van de eerste dingen die we bespraken. Ik moest haar beloven dat ik haar niet onnodig zou laten lijden. Die belofte deed ik graag en zonder voorbehoud.

Ik was immers vóór het recht van de mens om zelf te bepalen wanneer hij niet meer verder wil leven. Het recht om er uit te stappen.

Volgens de wet moet er sprake zijn van ondragelijk en uitzichtloos lijden. Maar wie kan zich daar werkelijk op een persoonlijk niveau iets bij voorstellen; de praktische kant, de alledaagse werkelijkheid ervan.

Ik zei automatisch ja, omdat ik alles voor haar wilde doen, ook het allermoeilijkste, maar ook omdat ik sowieso niet kon geloven dat het ooit zover zou komen. Dat Bibian zoveel pijn zou hebben; dat de situatie werkelijk hopeloos zou worden. Dat ze echt nooit meer beter zou worden.

Bibian geloofde het zelf ook niet. Weten en geloven zijn heel verschillende dingen. Ook al weet je dat je dood gaat, kun je het je tegelijk niet voorstellen. Blijf je hopen op een wonder, geloven in de onvoorzienigheid. Je houdt je vast aan verhalen van wonderbaarlijke genezingen, altijd uit de tweede of derde hand. Een plotselinge totale remissie van de tumor. Natuurlijk, waarom niet. Kwakzalvers adverteren er aan de lopende band mee in hun folders.

We gingen naar de huisarts om de mogelijkheid te bespreken. Kregen formulieren mee om in te vullen en te ondertekenen. Eén voor palliatieve sedatie en één voor euthanasie.

Ze zei niet: ‘maar mevrouw, waarom zou u dat doen, het is allemaal één grote vergissing, u wordt gewoon weer beter.’ Ze nam ons verzoek serieus.

Er moest een SCEN-arts komen. Een onafhankelijke arts die nogmaals de redelijkheid en de wenselijkheid van ons verzoek moest onderschrijven. Een vriendelijke mevrouw uit een andere stad. Meer dan twintig minuten had ze niet nodig om te constateren dat Bibian’s situatie inderdaad uitzichtloos was. Alvleesklierkanker. Uitgezaaid naar de lever. Hopeloos.

Weer een stapje verder. Maar de formulieren hadden we nog niet ingevuld. Te onwerkelijk, te pijnlijk.

Bibian werd steeds zieker, de pijn in haar buik en schouder heviger. Ze kreeg meer en meer morfine toegediend.

Ik wist me geen raad, legde haar de formulieren nog maar eens voor. Alsof het ondertekenen daarvan een nieuwe wending aan de situatie zou geven.

Pas nu begonnenen we ons te realiseren wat euthanasie eigenlijk inhoudt.

Er moet een afspraak gemaakt met de huisarts. Nu, vooruit, dinsdag aanstaande om elf uur.

Willen we er iemand bij hebben. Een goede vriend of een familielid. Publiek.

En: moeten de kinderen erbij zijn. Nee. Veel te jong, te traumatisch. Dat kunnen we ze niet aandoen. Ze moeten uit logeren.

Willen we er nog een seremoniële draai aan geven. Iets voorlezen of zeggen, iets lekkers drinken of eten. Om zo het sterven een beetje naar onze hand te zetten, de dood te laten zien wie hier de baas is, voor je de dodelijke coctail drinkt of je door de arts een spuitje laat geven.

Wat zeg ik tegen de kinderen als ze weer thuis komen. Mama is dood. We hebben jullie verraden.

Dan wordt het zondag, maandag. De laatste nacht. De ochtend van de laatste dag. De bel gaat.

Ik heb de mogelijkheid nog één keer met Bibian besproken, maar ze wilde er niet meer van horen. ‘Hou je mond Klaasje, ik wil het niet.’

Duidelijk.

Ze heeft het uiteindelijk gewoon zelf gedaan, op eigen kracht, zoals ze altijd alles zelf deed. Mijn dappere, bange Bibian.