Genocide 

Waarom kost het mij zo ontzettend veel moeite om Israëls militaire interventie in Gaza als genocide te onderkennen? Ik denk dat daar verschillende redenen voor zijn, die met elkaar verweven zijn en in elkaar overlopen. 
    Allereerst vind ik het lastig om te bepalen hoe ik mij vanuit mijn toch al dubieuze en ingewikkelde joodse identiteit (mijn moeder moest uitkomen voor de Liberaal Joodse Gemeente omdat ze zelf alleen een joodse vader had, mijn vader was niet joods) moet verhouden tot Israël en de Israëlische politiek. Natuurlijk ben ik tegen Netanyahu, net zoals ik tegen Wilders, Baudet, Yeşilgöz cum suis ben. Ik voel me socialist, links en ik verafschuw alles waar Netanyahu en zijn coalitie met extreem rechts voor staat. Ik snap ook dat er bij de oprichting van de staat Israël een hoop is misgegaan, maar tegelijk ben ik dolblij, en zie ik het als een voorrecht te mogen leven in een tijd waarin joden hun eigen thuisland hebben, en ben ik trots op al het goede waar Israël (ook) voor staat. 
    En natuurlijk vind ik dat de Palestijnen net zo goed recht op zelfbeschikking hebben, zowel op de Westbank als in Gaza, alleen lijken die twee waarheden en ambities in de praktijk onverenigbaar, zeker met Hamas in Gaza en Netanyahu in Israël aan het roer. En omdat ik niet aan cultuurrelativisme doe, en dus vanuit mijn eigen levensbeschouwing oordeel, vind ik het Israëlische democratische model - en ik realiseer me dat daar echt nog wel wat of af te dingen valt - verre te prefereren boven Gaza onder het islamistische juk van Hamas. 
    En Hamas is altijd en ondubbelzinnig uit geweest op de vernietiging van Israël en het verdrijven van iedere jood uit de regio terwijl Israël vóór 7 oktober niet per se de ambitie had Gaza in te lijven of alle Gazanen te verdrijven of te vermoorden.
    
De term genocide werd in 1944 geïntroduceerd door de Pools-Joodse jurist Raphael Lemkin. In 1948 namen De Verenigde Naties tijdens een Algemene Vergadering in Parijs het Verdrag inzake de voorkoming en de bestraffing van genocide aan. Daarin bevestigden de aangesloten landen dat genocide een internationaal misdrijf is en verbonden zij zich om dit misdrijf te verhinderen en te bestraffen. De conventie definieerde genocide als: een van de volgende handelingen, gepleegd met de bedoeling om een nationale, etnische, godsdienstige groep, dan wel een groep, behorende tot een bepaald ras, geheel of gedeeltelijk als zodanig te vernietigen door 'het doden van leden van de groep; het toebrengen van ernstig lichamelijk of geestelijk letsel aan leden van de groep; het opzettelijk aan de groep opleggen van levensvoorwaarden die gericht zijn op haar gehele of gedeeltelijke lichamelijke vernietiging; het nemen van maatregelen, bedoeld om geboorten binnen de groep te voorkomen en het gewelddadig overbrengen van kinderen van de groep naar een andere groep.’ 
    In een eerdere versie werden ook sociale klassen of politieke groeperingen als mogelijke slachtoffers genoemd, maar die werden onder druk van Joseph Stalin buiten de uiteindelijke definitie gehouden.
    Genocide is hoe dan ook een beladen term, en tegelijk een begrip dat de menselijke soort lijkt te definiëren; we waren Afrika nog niet uit, of we vermoordden meteen maar alle Neanderthalers, een concurrerende soort die zich toen al over Europa en Azië had verspreid. En daar bleef het niet bij, onze geschiedenis is doordrenkt van grotere en kleinere moordpartijen. 
    Dat het pas in 1944 voor het eerst als fenomeen is omschreven en gedefinieerd, heeft denk ik vooral te maken met die ene genocide, de Holocaust, die systematischer, esthetischer, cosmetischer, duivelser, grootschaliger en voor het eerst state of the art industrieel van opzet was, de moord op zes miljoen joden. Voor veel mensen - zeker ook voor mijzelf - behield het woord daarom altijd een zekere exclusiviteit: er waren misschien wel andere genocides, maar die vielen in het niet bij die ene grote, unieke, minutieus geplande en op een haar na geslaagde uitroeing van alle joden. Eigenlijk bestond er maar één genocide: die op de joden. 
    
Maar nu is er dus Gaza, waar zich in een klein gebied in korte tijd zelfs twee genocides hebben voorgedaan; de eerste door Hamas op Israël en als reactie daarop een tweede, in omvang grotere, door Israël op de Gazanen.
    Misschien ten onrechte, maar het lukt mij slechts met de grootste moeite om me te onttrekken aan de associaties die het woord nu eenmaal bij mij oproept. Door Israël van genocide te beschuldigen, vindt er voor mij gevoelsmatig toch een zekere nivellering van de term plaats. Dat Israël in Gaza precies hetzelfde zou doen als indertijd de nazi’s met de joden is namelijk aantoonbaar niet waar, en dat is precies waar voor mij een bijkomend probleem om de hoek komt: het antisemitisme. Hoe fijn het voor een niet-Israëlische jood ook is dat Israël bestaat en zich krachtig op zijn grondgebied manifesteert, op het moment dat het zich misdraagt, geen utopische heilstaat blijkt te zijn, maar gewoon net zo goed of slecht als de meeste andere staten of landen, blijkt het onderscheid tussen joden en Israëliërs voor velen, waaronder ook veel joden, en waaronder íkzelf, problematisch.
    Hoe kunnen juist jullie, zelf slachtoffer van de holocaust, zoiets verschrikkelijks doen; zie wel: jullie zijn geen haar beter. Of zelfs erger nog! Zie je wel: Hitler had gelijk, de joden zijn de plaag van deze aarde, ik heb het altijd al gezegd, aan het gas met ze! Hup! Hup! Allemaal! 
    Ook in de gretigheid waarmee alles dat Israëls militaire interventie in Gaza betreft wordt uitvergroot, eenzijdig veroordeeld, subjectief in de pers wordt weergegeven en alle andere bloedige conflicten van de voorpagina’s verdringt, en de agressie waarmee een ieder die de nuance zoekt wordt veroordeeld of zelfs tot medeplichtige wordt verklaard (dit kreeg ik letterlijk te horen van de twee studerende dochters van een vriendin van mij, die vervolgens meteen maar het contact verbraken), kan ik niet anders duiden dan als antisemitisme, bewust of onbewust, maar toch precies dat. 
    Het antwoord is natuurlijk dat joden en Israëliërs net zo goed of slecht zijn als wie dan ook op deze aardbol, dat slachtofferschap je over het algemeen niet tot een beter mens maakt en dat geweld en trauma’s vaak tot nieuw geweld leiden.
    Israëls militaire interventie in Gaza en de manier waarop die wordt ingevuld is dramatisch, buitenproportioneel en voorbij de ratio, maar tegelijk nog altijd essentieel van een andere orde dan die ene, grote oer-genocide, de holocaust. En het is precies dát, wat het voor mij zo moeilijk maakt om er datzelfde woord voor te gebruiken. Misschien net zo moeilijk als het voor diegenen die Free Palestine scanderen is om toe te geven dat die aanval van Hamas op 7 oktober net zo goed genocidaal was, althans volgens de definitie van Joseph Stalin. 

foto: Raphael Lemkin (1900 - 1959)