Zie, de kunstenaar!

Hoe heerlijk om in slaap gesust te worden met het gevoel ergens bij te horen, om deel uit te maken van de algemene verontwaardiging over iets dat niet al te veel eisen aan je stelt, om het gelijk aan je kant te hebben; een gelijk dat comfortabel aanvoelt alsof het helemaal van jou is, alsof jij zelf die keuze hebt gemaakt, het allemaal zelf hebt ontdekt en er toen tot je verbazing achterkwam dat al je vrienden, de echte en de virtuele, die laatsten natuurlijk in de meerderheid, er precies zo over dachten als jij. En hoe heerlijk ook het geschenk van het korte geheugen dat het ons mogelijk maakt steeds opnieuw zachtjes, naadloos van de ene morele verontwaardiging in de andere te glijden met het gevoel hier altijd al gewoond te hebben, dit altijd al gevonden te hebben.
    Het offerloze engagement, dat is wat we nu willen, en dat gelukkig ook ruimschoots voorhanden is. En hoe heerlijk ook om dit te mogen uitdragen op de Sociale Media, met van anderen gekloonde stukjes, foto’s, veelzeggende selfies, en dan steeds weer trots de likes te tellen en in een moeite door de sporadische dissonant op je lijntje genadeloos af te straffen, daarin gesteund door je homogeen verontwaardigde virtuele vrienden.
    Hoe heerlijk ook de mogelijkheid iemand het zwijgen op te leggen, te ontvrienden, monddood te maken, althans in jouw universum, dat ook het enige denkbare universum is.
    Maar helaas is kunst iets anders, wil het iets anders, volgt het een ander pad. En het is een ingewikkelde, andere houding en mentaliteit die daarbij komt kijken, die nauwelijks nog waardering vindt, niet marktgericht als zij is en dus geruisloos uit het curriculum gegumd van iedere zichzelf respecterende, moderne kunstopleiding.
    Het is lastig om kunst te maken in een tijd waarin het nieuwe, het experiment, het onderzoek verdacht is, waarin er vooral aandacht is voor kunst die voortborduurt of terugblikt op succesnummers uit het verleden, die toegankelijk is, geen moeilijke vragen stelt, geëngageerd is, maar dan wel met het engagement van de dag, die de algemene verontwaardiging deelt, haar consument onderhoudt, vermaakt, in slaap wiegt. 
    We leven in een tijd waarin het collectief is afgeschaft, iedereen elkaars concurrent is en we allemaal streven naar de optimale zelfontplooiing die ons in de wieg al als reële mogelijkheid is verkocht. Niemand wil graag verantwoordelijkheid nemen voor de ruimte die hij inneemt en die misschien wel ten koste van de ruimte van een ander gaat. We willen ons niet graag rekenschap geven van de bevoorrechte positie die we innemen, en die boodschap willen we al helemaal niet van onze politici horen, die hem zelf ook niet willen horen, die zelf ook allang geen verantwoording meer willen afleggen.
    Het lijkt erop dat we leven in een beschaving op zijn retour, waarin we ons wanhopig vasthouden aan wat we kennen, aan wat altijd werkte, aan wat ooit betekenis had terwijl ondertussen de oud-testamentische voortekenen er niet om liegen. En dan roepen we wat we altijd roepen als het minder gaat: de joden! Het zijn de joden! Of als variant aan de andere kant van hetzelfde spectrum: de asielzoekers! Het zijn de moslims!
    De moderne geëngageerde weldenker is misschien vooral een collectieve individualist, die onder het mom van vrijheid en zelfontplooiing precies doet wat er van hem wordt verwacht, terwijl de kunstenaar werkelijk alleen staat, niet begrijpt waarom hij niet wordt gehoord, niet wordt gewaardeerd maar zich zijns ondanks toch niet laat afschrikken omdat hij nu eenmaal niet anders kan, niet beter weet. Hij kan alleen hopen dat het tij ooit zal keren, dat hij ondertussen niet ten onder zal gaan, maar meestal houdt hij zich daar niet mee bezig, druk als hij is met zijn kunst.